Hollandlinie: bunkers in Damme

Plaats: centrum van Den Hoorn, grensstreek Den Hoorn en Lapscheure met Nederland
Toegankelijkheid: niet toegankelijk

Wie denkt aan de Eerste Wereldoorlog, denkt meteen aan de IJzervlakte, Ieper en de zware tol die de Grote Oorlog daar heeft geëist.  Toch speelde liet 1914-18 ook in Damme haar sporen na, zij het gelukkig veel bescheidener dan in de Westhoek uiteraard.  En die sporen vinden we voornamelijk terug in Lapscheure en op Den Hoorn en dat in de vorm van oorlogsbunkers.

De aanwezigheid van deze bunkers heeft alles te maken met de politieke situatie van Nederland tijdens WO I.  U weet het of weet het misschien niet, maar Nederland was tijdens dit conflict neutraal.  België had ook de bedoeling neutraal te zijn, maar toen Albert I van België aan Willem II (keizer van Duitsland) weigerde om zijn troepen vrije doorgang te geven richting Frankrijk, werd ons land in dit bloedbad meegesleurd.  Echt oorlogsgeweld is er tijdens die periode niet geweest in Damme, maar de aanwezigheid van de bezettingstroepen was overduidelijk.  Uit vrees voor een aanval van de geallieerden vanuit Nederland, werden er langs de Belgisch-Nederlandse grens maatregelen genomen om te vermijden dat de fronttroepen aan de IJzer in de rug zouden aangevallen worden.  Deze verdediging, Holland Stellung of Hollandlinie genoemd, bestond uit een elektrische afspanning met wachtposten om de paar honderd meter, zodat het praktisch onmogelijk was om ongemerkt in of uit het land te raken.  Toch gebeurde het dat mensen uit de omliggende dorpen clandestien de grens overstaken en dit deden ze met behulp van houten bakken die ze tussen de elektrische draden staken.  Volgens de overlevering gebeurde dit met medeweten van bepaalde wachters.  Dit was zeker niet onmogelijk, gezien de soldaten hier vele maanden met de burgerbevolking samenleefden.  Zo is het geweten dat de Duitse dokters wel eens een zieke burger hielpen.

Achter de draadversperring werd vervolgens een netwerk van bunkers opgebouwd.  Meestal kwamen deze in groepen voor en de meeste ervan zijn manschappenbunkers; een soort versterkte kazernes.  Hier en daar waren er bunkers die een echte defensieve rol hadden; deze stonden het dichtst tegen de grens en werden geflankeerd door versterkte mittrailleursnesten.  Een aanval vanuit Nederland is er nooit gekomen, de bunkers hadden tijdens de Eerste Wereldoorlog enkel hun rol als kazerne en bewakingspost te vervullen.  Toch zouden ze nog een heel belangrijke taak vervullen op het einde van de Tweede Wereldoorlog. 

In de nacht van 13 op 14 september 1944 staken de Canadezen ter hoogte van "het Molentje" het Leopold- en Schipdonkkanaal over.  Om deze overtocht te dekken en Duitse troepenaanvoer te verhinderen, schoot de geallieerde artillerie onophoudelijk op het dorp Den Hoorn.  De burgers moesten vluchten voor hun leven en de enige veilige schuilplaats waren de bunkers die de Duitsers hier 30 jaar eerder hadden gebouwd; ze hebben ongetwijfeld vele levens gered.  Na de slag om het Molentje, werden ze ook als veldhospitaal gebruikt.

Een deel van de bunkers is ondertussen afgebroken, maar hetgeen er nog staat is toch nog de moeite waard.  Deze bouwwerken bevinden zich meestal op privégrond, dus niet binnengaan zonder toestemming.  Bovendien moet je goed opletten want een aantal bunkers staat gedeeltelijk onder water waardoor afvoerputjes en scherpe voorwerpen niet zichtbaar zijn.  De meeste staan langs de grens met Nederland in Lapscheure, een aantal langs de Preekboomstraat en nog een aantal in het dorpscentrum van Den Hoorn.

Met dank aan John en Lucien Maenhout en de eigenaars.