De Slag om het Molentje

"Het Molentje" is een wijk van Moerkerke, gelegen aan de noordzijde van het Leopold- en Schipdonkkanaal.  In dit vredige wijkje vond de bloedigste strijd plaats uit de geschiedenis van Moerkerke en dit nog niet eens zo lang geleden: in september 1944...

Het plan.  Sinds de landing in Normandië zijn de geallieerden in snel tempo richting Duitsland opgetrokken.  Een groot deel van België was ondertussen al bevrijd.  Op 13 september 1944 zouden Canadese infanteriesoldaten het Leopold- en Schipdonkkanaal oversteken en een bruggehoofd vestigen ter hoogte van de wijk "Het Molentje".  In de nacht van 13 op 14 september zouden genietroepen er een stalen brug bouwen over de kanalen.  Dit zou de mogelijkheid geven aan de geallieerde tanks om snel te kunnen doorstoten tot Breskens, waardoor de linkeroever van de Schelde volledig zou kunnen vrijgemaakt worden.  Dit alles was nodig om de haven van Antwerpen te kunnen gebruiken voor de aanvoer van materieel en voorraden.  Met Duitse soldaten op de oevers van de Noordzee en de Schelde kon dit tot nu toe nog niet.   De operatie zou in een paar dagen moeten afgerond zijn.

Het bevel.  Vanuit het hoofdkwartier van Adolf Hitler kwam het bevel om ten allen prijze stand te houden langs het te versterken Leopoldkanaal, wat dan ook uitgevoerd werd.  Versterkingen werden aangevoerd, 20mm kanonnen, antitankwapens en granaatwerpers in stelling gebracht, scherpschuttersputten, loopgraven en mitrailleursnesten uitgegraven.  De Wehrmacht had alles in gereedheid gebracht om de snel naderende Canadese bevrijders op te vangen...

Het voorspel.  In de morgen van 10 september worden de bruggen over de kanalen opgeblazen, kort daarna worden de sluizen opengezet en geleidelijkaan overstromen de landerijen.  Om te vermijden dat de kerk van Moerkerke door de geallieerden kan gebruikt worden als observatiepost, wordt op 12 september (om 14h30) door een Duits Flakgeschut, dat aan de overkant van de vaarten staat opgesteld, de toren neergehaald.  9 granaten volstaan.  Kort daarna kondigt de komst van de Canadezen zich aan door het daverend geluid van pantservoertuigen uit de richting van Vivenkapelle.  Geallieerde tanks schieten de molen van Schuts in brand, in de mening dat de Duitsers ze als uitkijkpost gebruiken. Tanks rollen Moerkerke binnen; Moerkerke is bevrijd. 

De slag.  We schrijven woensdag 13 september.  De eerste beschietingen beginnen.  Granaten worden afgevuurd vanuit zware veldartilleriebatterijen langs beide kanten.  De Canadese staan rond Sijsele; de Duitse aan de Noordzeekust.  In de avond gaan de assaultboten het water in: in totaal 440 Canadese infanteristen steken de kanalen over; 360 van hen moeten het bruggenhoofd vrijmaken.  Ondertussen ligt de brug (op een paar honderd meter van de kanalen) klaar om gemonteerd te worden.  De tanks staan eveneens klaar net buiten het dorp.  De middendijk wordt snel veroverd.  Eenmaal over het tweede kanaal begint het mis te lopen.  De bevrijders stuiten op een onverwacht sterke Duitse verdediging.  Oriëntatiefouten en het uitvallen van radiocontact zorgt ervoor dat groepjes Canadezen geïsoleerd raken.  Ondertussen sluiten Duitse soldaten de Canadezen met een tangbeweging in.  Alles mondt uit in vreselijke huis-aan-huis, zelfs lijf-aan-lijf-gevechten.  Burgers, die niet geëvacueerd zijn, moeten het moorden ondergaan zich verschuilend in de kelders van hun huizen.  17 lange uren proberen de Canadezen stand te houden.  Door het aanhoudende Duitse artillerie- en mitrailleurvuur kan er geen poging ondernomen worden om de brug te plaatsen.  De munitie van de bevrijders in de wijk "Het Molentje" raakt op, de gevechten gaan door met messen, bajonetten en buitgemaakte wapens...  De bevrijders bevinden zich in een hopeloze situatie en moeten zich terugtrekken.  De Duitsers hebben met succes hun bevel kunnen uitvoeren.  De Canadezen zijn er nooit in geslaagd om langs hier de rest van België te bevrijden.

klik hier voor de kaart van het slagveld

Het verdere verloop.  De Canadezen deden een nieuwe poging verder naar het oosten: tussen Strobrugge (op de weg Maldegem-Aardenburg) en Moershoofde.  Dit was het begin van wat operatie "Switchback" genoemd werd.  De aanval begon op 6 oktober en vanaf 13 oktober was de geallieerde positie veilig gesteld zodat de opmars richting Breskens verdergezet kon worden.  Rond 19 oktober werd de zone rond het Molentje ontruimd en werd de Duitse linie naar achter geschoven tot aan de Damse Vaart, waar de Duitsers in de avond van 22 oktober met 2500 kg dynamiet de kerktoren van Oostkerke tot ontploffing brachten.  Het gebied ten noorden van het Leopoldkanaal bleef nog 6 weken bezet.  Op 3 november pas volgde de bevrijding.

Op "Het Molentje" is een bescheiden monument aangebracht ter nagedachtenis aan de tragische gebeurtenissen die er zich voordeden in de nacht van 13 op 14 september 1944 waarbij vele soldaten (Duitse en Canadese), maar ook burgers het leven lieten.  May this never happen again...  Een straat in Moerkerke is overigens genoemd naar het regiment Canadezen dat hier heeft slag geleverd: de Algonquinstraat.

Voor een meer gedetailleerde omschrijving van deze gebeurtenissen, verwijs ik u graag naar volgende werken: "De slag om 't Molentje" van Roger Morre en "Waar de klaproos bloeit" van Karel Aernoudts.

.